Memoir Personality

• Read more about Budhyaulio Banchiraheko Chhu : Durgalal Shrestha

• Read more about Nepalko Pahilo Geeti Natakka Sarjak Chandra Raj Sharma

आरुबारीमा फुलेका विकलका सपना

धर्मराज थापालाई मैले कैलेदेखि चिनें भनेर सोधियो भने म भन्नेछु– ‘अनन्तकालदेखि।’ त्यो मेरो अतिशयोक्ति हुनेछ तर कुरा साँचो हो। यसरी छाउनुभएको थियो उहाँ नेपाली समाजमा, नेपाली जातिमा कुनै बेला, उहाँका गीतका एकएक गेडा प्रत्येक नेपालीले आफ्नै बोली हो भन्ठान्थ्यो। भावनाको कुरा छाडेर वास्तविक कुरा गरूँ भने भन्नुपर्छ, धर्मराजजीलाई मैले पैले कलकत्तामा भेटेको हुँ सन् १९५३ मा।

२१ जनवरी दिउँसो भावनामा चुर्लुम्म भीएस नयपाल रोए । त्यो रात र भोलिपल्ट बिहानभरि पानी पर्‍यो । आँसु र पानीको अनौठो संयोग शायद समयसँग जोडिएको थियो । अघिल्लो दिन जावेद अख्तरले वक्त अर्थात् समयबारे नै लेखिएको कविताको पंक्ति सुनाएका थिए:

‘वक्त !

ये वक्त क्या है

ये क्या है आखिर जो मसल्सल गुजर रहा है

ये जब न गुजरा था तब कहाँ था ?

कहीं तो होगा !

गुजर गया है तो अब कहाँ है ?

कहीं तो होगा !

कहाँ से आया, किधर गया है ?

ये कब से कब तक का सिलसिला है ?

ये वक्त क्या है ?…’

वि.सं. २००४ सालमा काठमाडौँको गौशालामा जन्मनुभएका ज्ञानुवाकर पौडेलको अन्य विधामार्फत् साहित्यमा प्रवेश ज्ञानेश कान्तिपुरेका नामबाट  वि.सं. २०३० मा भए पनि, गजलमा प्रवेश चाहिँ २०३५ साल असारमा अभिव्यक्तिमा प्रकाशित छ शेरको गजलबाट भएको हो । यस 'मधुपर्क' मासिकमा उहाँको गजल सर्वप्रथम २०३७ सालमा प्रकाशित भएको हो । उहाँका 'खण्डहर नयाँनयाँ' (२०४८) र 'जिन्दगी छैन अचेल जिन्दगीजस्तो'  (२०६८) गरी दुई गजलकृति प्रकाशित छन् । गजलकार पौडेलसँग मनोज न्यौपानेले गर्नुभएको विधावार्ता :

नेपाली साहित्यको फाँटमा युवा कवि भनेर चिनिने मोतिराम भट्टलाई नेपाली भाषाका आदि गजलकार भनेर पनि चिनिन्छ । मोतिराम भट्टले आजभन्दा १२५ वर्ष अघि १९४०-४१ सालतिर बनारसमा रहँदा त्यहाँका उर्दू र हिन्दी गजलकारहरको प्रभावले सबैभन्दा पहिले नेपाली भाषामा गजल लेखेर नेपाली भाषामा गजल विधालाई भित्राएका थिए । त्यसपछि करिब ५०-५५ वर्षजति नेपाली साहित्यमा शम्भुप्रसाद ढुङ्गेल भीमनिधि तिवारी र उपेन्द्रबहादुर जिगरजस्ता केही सीमित स्रष्टाहरुले अलिअलि गजल लेखेको देखिन्छ । तर १९९६-९७ सालतिर आएर नेपाली गजलको गति रोकिन पुग्यो । यसको प्रमुख कारण नेपाली गजललाई संरचनाको नाममा केवल शास्त्रियताको बन्धनमै बाँधेर राख्नु र भ

ज्ञानुवाकर पौड्याल गजलकार हुनुहुन्छ । उहाँको साहित्यिक नाम ‘ज्ञानेश कान्तिपुरे’ हो । उहाँलाई ज्ञानुप्रसाद पौड्याल भनेर पनि चिनिन्छ । उहाँको जन्म वि.स. २००९ जेठमा काठमाडौंको गौशालामा भएको हो । उहाँका पिता डोलकिशोर र माता जगतकुमारी हुनुहुन्थ्यो । उहाँहरू दुई दाजुभाइ र दुई दिदीबहिनी जन्मनुभएको हो । ज्ञानुवाकर कान्छो छोरा हो । साहित्यिक पत्रकारितामा लागेका पौड्यालले राजनीतिशास्त्रमा बी.ए.

गुवाहटी (आसाम)-रेल स्टेसनबाट निस्केको एउटा नेपाली हुलप्रति गुवाहटीका सडकमा छक्क पर्ने थोरै देखिए, वास्तै नगर्ने बरु धेरै१ यो भरखरैको कुरा हो, जुन दिन २५ जना नेपाली स्टेसनबाट पल्टनबजारस्थित नेपाली मन्दिरतिर जाँदैथिए। शीरमा ढाका टोपी र दौरा सुरुवालमा सजिएका नेपाली देख्दा स्थानीय मानिस अचम्भित नहुने कारण हो– आसाममा नेपालीभाषीको पुस्तौंदेखिको बाक्लो उपस्थिति। अरुबेलै नेपालीभाषीलाई यस्तो पहिरनमा देख्ने बानीले खाँटी नेपालीप्रति स्थानीय परिचितझैं बनेका हुन्।

दूरी– झन्डै ११ सय किलोमिटर। भाषा– फरकफरक। भूगोल– भिन्नाभिन्नै। देश– अर्कोअर्कै। भारतको उत्तरपूर्वी राज्य आसाम र नेपाली राजधानी काठमाडौंबीचका अन्तर हुन् यी। मेची खोलाले राजनीतिक सीमा निर्क्यौल गर्दै दुई देशमा विभाजन गरे पनि आसाम र नेपालबीच थुप्रै कुरा मिल्दाजुल्दा छन्। भारत बस्ने नेपालीभाषीको संख्या झन्डै एक करोड हाराहारी मानिँदै आएका बेला आसाममै ४० लाख जति नेपालीभाषी छन्। आसाम सबैभन्दा धेरै नेपालीभाषी रहेको भारतीय राज्य हो।